Model Beschermjassen

Het model ‘Beschermjassen’ is opgebouwd uit een theoretisch deel en een praktisch deel.


Het theoretische deel omvat de thema’s:

Diversiteit & in- en uitsluitingsmechanismen

Families, groepen, organisaties en andere menselijke systemen hebben de neiging om alleen leden toe te laten die op de anderen lijken. Zodoende ontstaan er homogene systemen die – vaak onbewust- ruimte voor diversiteit in de weg staan. Dit leidt tot uitsluiting van de ‘vreemde ander’. Het concept Doxa en het concept Kruispuntdenken helpt om dit mechanisme te ontrafelen.

Faseovergangen

Families, organisaties en ook samenlevingen maken belangrijke fase-overgangen mee zoals geboorte, dood, fusies, oorlog en andere ingrijpende gebeurtenissen. Een faseovergang doorloopt altijd drie stadia, namelijk 1. het afscheid, 2. de liminele ruimte waarin je het oude hebt losgelaten maar er nog niets nieuws voor in de plaats is gekomen, en 3. de re-integratie.
Migratie is – evenals trauma – een bijzondere levensfaseovergang: De verlieservaring van de migrant manifesteert zich steeds opnieuw bij nieuwe levensfaseovergangen.

Familiesystemen

De wijze waarop families georganiseerd zijn over de hele wereld valt grofweg in te delen in twee soorten systemen. Het individuele of ik-gerichte systeem waarbij het individu centraal staat versus het collectieve of wij-gerichte systeem waarin het belang van de groep voorop staat. Families in de Noord-Atlantische samenlevingen, zoals Nederland, dragen vooral eigenschappen van het ik-gerichte systeem bij zich. Families in de overige landen zijn vooral georganiseerd als wij-gericht systeem. De realiteit toont allerlei mengvormen. Families kennen steunfiguren, gezagsdragers en ontregelaars. Families hebben eigen opvattingen, heilige huisjes. De opdracht van families is gericht op familiecontinuiteit. In je familie vind je de kracht, wijsheid en vaardigheden die je helpen om vorm te geven aan ruimte voor diversiteit.


Het praktische deel omvat de thema’s:

Interculturele communicatie

De ruimte tussen jou en de ‘vreemde ander’ noemen we de transculturele ruimte. In deze ruimte zijn interculturele competenties van groot belang om veiligheid te creëren. Dan is er ruimte voor een open dialoog. Allereerst is het van belang kennis te hebben van je eigen culturele en historische bagage. Wat heb je in je leven meegenomen aan opvattingen, gewoonten en gebruiken? Vervolgens is het van belang de culturele en historische bagage van de ander te kennen. Hoe is de familie georganiseerd? Wat is het migratieverleden? Welke andere faseovergangen spelen een rol? Welke opvattingen zijn belangrijk? Als je je eigen en andermans bagage kent weet je waar je geraakt gaat worden in de dialoog. Welke heilige huisjes moet je eventjes parkeren om stress te voorkomen? Dan kun je blijven wisselen van perspectief en blijft de dialoog in beweging. Er zijn altijd verborgen dimensies in de dialoog, waarvan sommigen opgehelderd kunnen worden en anderen blijven bestaan.

Instrumenten

Verschillende methoden en instrumenten kunnen ingezet worden, afhankelijk van de context waarin gewerkt wordt met ‘Beschermjassen’. Vaak zijn de instrumenten gericht op het vertellen van het verhaal. Het verhaal van de client, de hulpverlener, de organisatie en de faseovergangen die een rol spelen. Een belangrijk instrument in de hulpverlening is het genogram.
Het genogram geeft een visueel overzicht van de familierelaties van een persoon, opgebouwd met een aantal standaardsymbolen. Naast de feitelijk stamboomgegevens van de familie over drie generaties of meer, kan het voorzien in informatie over belangrijke faseovergangen zoals migratie, ziekte, geboorte en sterfte. In een genogram kun je verder aangeven wat de dominante opvattingen zijn van de familie en wie zich daaraan conformeren of wie zich er juist tegen verzetten. Wie zijn de ontregelaars, de zwarte schapen, de steunfiguren, de gezagsdragers. Hoe wordt in het systeem vormgegeven aan besluitvorming, welke strategieën heeft de familie om de dialoog te houden met de ‘vreemde ander’.

‘Beschermjassen’

‘Beschermjassen’ is een werkwoord. Je kunt een client, een werknemer, een coachee of een team beschermjassen. ‘Beschermjassen’ is ook een zelfstandig naamwoord. ‘Beschermjassen’ zijn de tradities, de geuren, het is de familie, het eten, het landschap van vroeger en toen. Kitlyn ontdekte tijdens haar werk als gezinstherapeut dat migranten er baat bij hebben zich te omhullen met het oude vertrouwde van toen, als zij in een moeilijke levensfaseovergang zitten. Niet alleen voor migranten is het waardevol, voor iedereen die zich in een faseovergang bevindt, is het vitaliserend om je te omringen met datgene wat je aan vroeger doet denken. ‘Beschermjassen’ helpen om veiligheid en verbinding te realiseren voor personen en groepen die zich in de liminele ruimte bevinden.


Scroll naar boven